Dieta w chorobie wrzodowej - zalecenia i darmowy jadłospis

Choroba wrzodowa jest jedną z najczęściej występujących chorób przewodu pokarmowego i dotyczy żołądka lub dwunastnicy. Najistotniejszym czynnikiem, wpływającym na rozwój choroby jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori (H. pylori). Według WHO już 50% ludności świata jest nosicielem tej bakterii. W Polsce, zakażenie może dotyczyć 40-60% dorosłych ludzi. 

Mówi się, że zakażenie H. pylori jest odpowiedzialne za występowanie 92% wrzodów dwunastnicy i 70% wrzodów żołądka.

Podstawą leczenia choroby wrzodowej jest odpowiednia farmakologia i zbilansowana dieta z uważnie dobranymi grupami produktów.

 

Choroba wrzodowa - co to?

Choroba wrzodowa dotyczy przewodu pokarmowego i charakteryzuje się występowaniem trawiennych wrzodów. Owrzodzenie jest ubytkiem ściany żołądka lub dwunastnicy sięgającym do błony podśluzowej lub do głębszych warstw przewodu pokarmowego. Wrzody prowadzą do stanu zapalnego i martwicy przejętej części przewodu pokarmowego. Najczęściej atakowanym miejscem są opuszki żołądka lub dwunastnicy, rzadziej dolny fragment przełyku i pętla dwunastnicy.

Choroba wrzodowa występuje u 10% populacji. Jest jedną z najczęściej występujących chorób przewodu pokarmowego. Wrzody mogą mieć predyspozycje do rodzinnego występowania, ale za częstszą przyczynę uznaje się zakażenie bakterią gram ujemną Helicobacter pylori.

 

Choroba wrzodowa - przyczyny

Wśród przyczyn występowania choroby wrzodowej wyróżnia się wiele elementów:

  1. Najpoważniejszym jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori, które odpowiada za około 80% wszystkich wrzodów (zarówno żołądka jak i dwunastnicy). Bakteria prowadzi do uszkodzeń komórek błony śluzowej, a następnie do zapalenia. Dochodzi do zwiększenia wydzielanego kwasu solnego w żołądku i choroby wrzodowej. Do zakażenia H. pylori dochodzi w większości przypadków drogą pokarmową.

  2. Czynniki genetyczne - ryzyko choroby jest większe u osób z grupą krwi 0 i u osób, których układ nie wytwarza antygenów grupowych do płynów ustrojowych.

  3. Palenie papierosów - przy jednoczesnym zakażeniu H. pylori i nałogowym paleniu papierosów zwiększa się ryzyko wystąpienia choroby wrzodowej.

  4. Niesteroidowe leki przeciwzapalne - zażywane leki (np. naproksen, ibuprofen, aspiryna, diklofenak) mogą przyczyniać się do występowania choroby wrzodowej.

Mówi się o dodatkowych czynnikach, sprzyjających występowaniu choroby wrzodowej. Są nimi:

  • przewlekły stres,

  • picie nadmiernej ilości alkoholu,

  • regularne picie mocno parzonej kawy,

  • nagminne używanie ostrych przypraw.

 

Choroba wrzodowa - diagnoza

Rozpoznanie choroby wrzodowej jest możliwe przez lekarza gastroenterologa. Specjalista opiera się na informacjach z wywiadów lekarski i wyników badań. Badania brane pod uwagę to gastroskopia i histopatologia pobranych wycinków.

Wśród nieinwazyjnych testów wykrywania Helicobacter pylori, wymienia się:

  • test oddechowy,

  • test wykrywający antygeny Helicobacter pylori w kale,

  • test z krwi na obecność przeciwciał przeciwko Helicobacter pylori.

 

Choroba wrzodowa - objawy

Niewielkie owrzodzenia mogą przebiegać bezobjawowo nie dając żadnych symptomów. Dopiero w przypadku gdy wrzody się powiększają chorym doskwierają regularne bóle brzucha o piekącym charakterze (przypominające uczucie zjedzenia ostrego posiłku). W godzinach porannych odczuwalne jest ssanie w okolicach żołądka. Pozostałymi objawami są nudności, zgaga, odbijanie, dyskomfort w nadbrzuszu i wymioty. 

Nie należy ignorować wyżej wymienionych objawów. Choroba wrzodowa może mieć poważne powikłania. W przypadku zaobserwowania jednego lub więcej objawów należy zgłosić się do lekarza internisty lub lekarza gastroenterologa.

 

Choroba wrzodowa - leczenie

Podstawą leczenia choroby wrzodowej są leki. Z pomocą antybiotyków i środków zmniejszających ilość wydzielanego kwasu żołądkowego można doprowadzić do usunięcia zakażenia (eradykacji). Innymi preparatami stosowanymi w chorobie wrzodowej żołądka lub dwunastnicy są środki bez recepty, która zawierają magnez, wapno i związki glinu czyli tzw. środki zobojętniające sok żołądkowy.

Leki skutecznie radzą sobie z wrzodami żołądka lub dwunastnicy, ale w połączeniu z odpowiednią dietą stanowią kompleksową terapię. Dowiedz się jak powinna wyglądać dieta we wrzodach żołądka lub dwunastnicy z następnej części artykułu.

 

Wrzody żołądka i dwunastnicy odpowiednia dieta

Choroba wrzodowa - dieta

Celem wprowadzenia odpowiedniej diety u chorych z wrzodami żołądka lub dwunastnicy jest zagwarantowanie aby pokarm nie zalegał długo w żołądku i aby był łatwo przyswajalny. Spożywane posiłki mają ograniczać nadmierne wydzielanie soku żołądkowego i łagodzić stany zapalne błony śluzowej.

 

Choroba wrzodowa - zalecenia dietetyczne

  1. Rezygnacja ze smażenia, grillowania, wędzenia i pieczenia bez przykrycia - wprowadzenie gotowania w wodzie, gotowania na parze i pieczenia pod przykryciem
    Zamiast smażyć mięso, to upiecz w naczyniu żarodopornym przykrytym folią do pieczenia

  2. Unikanie produktów wędzonych, grillowanych, zapiekanych i odsmażanych - korzystanie z produktów gotowanych
    Zamiast kupować makrelę wędzoną, to kup szynkę gotowaną

  3. Rezygnacja z jedzenia posiłków zimnych i gorących - spożywanie posiłków o temperaturze pokojowej
    Zamiast jeść obiad bezpośrednio po przygotowaniu, to odczekaj 5-10 min aż troszkę ostygnie

  4. Wprowadzenie regularnych posiłków w ciągu dnia spożywanych w spokoju i powoli 
    Zamiast czekać na uczucie dużego głodu, to jedz posiłki co 3-4h
    Zamiast jeść 2-3x dziennie, przejdź na system jedzenia 4-5x w ciągu dnia

  5. Zadbanie o kaloryczność diety i zawartość makro oraz mikroelementów w celu utrzymania optymalnej masy ciała i odżywienia organizmu
    Zamiast jeść wszystko na oko, to poznaj swoje zapotrzebowanie kaloryczne i dopasuj do niego wielkość porcji posiłków

  6. Zwracanie uwagi na ilość spożywanego tłuszczu, który nie będzie przekraczał 25-30% całkowitego zapotrzebowanie energetycznego
    Zamiast korzystać z tłustego nabiału i tłustego mięso, to wybieraj produkty chude i odtłuszczone
  7. Częstsze spożywanie produktów zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego
    Częściej jedz chudy nabiał, jaja, chude mięso, masło, oleje roślinne, oliwa z oliwek

  8. Unikanie produktów wysokotłuszczowych
    Nie jedz tłustego mięsa (wieprzowina, niektóre części wołowiny), tłustego nabiału, smalcu, oleju kokosowego i palmowego

  9. Częstsze spożywanie produktów zawierających niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT)
    Częściej jedz oleje roślinne i tłuste ryby
    Szczególnie istotny jest kwas linolowy obecny w oleju rzepakowym

  10. Ograniczenie spożycia błonnika pokarmowego
    Unikaj kaszy gruboziarnistej, pieczywa pełnoziarnistego i makaronu ciemnego. Zamiast tego jedz drobne kasze, białe pieczywo, jasny makaron i ziemniaki.
    Najlepszym źródłem błonnika pokarmowego dla chorych z wrzodami żołądka lub dwunastnicy są rośliny strączkowe i orzechy jednak w czasie zaostrzenia należy zrezygnować także z tych produktów.

  11. Unikanie surowych warzyw i owoców 
    Zamiast jeść warzywa i owoce na surowo, to obieraj je ze skórki i gotuj lub duś podając je np. w postaci musu

  12. Ograniczenie kwaśnych owoców i soków
    Zamiast decydować się na pomarańcze, mandarynki, kiwi lub inne kwaśne owoce, to wybierz owoce sezonowe bez kwaskowego smaku
  13. Unikanie mocnych przypraw
    Zamiast używać dużych ilości pieprzu, chilli, curry i imbiru, to korzystaj z przypraw ziołowych

  14. Spożywanie minimum 1,5 L wody dziennie
    Nie należy pić w trakcie posiłku bo zwiększa to zawartość treści jelitowej
    Należy całkowicie wykluczyć napoje gazowane

  15. Rezygnacja z picia kawy i mocnej herbaty

  16. Należy zrezygnować ze spożywanie alkoholu i z palenia papierosów

 

Tabela z produktami zalecanymi i niewskazanymi

 

PRODUKTY

ZALECANIE

NIEWSKAZANE

Zboża

pieczywo jasne, mąka pszenna,
kasza manna, kukurydziana, jęczmienna,
płatki owsiane, ryż, makaron pszenny
pieczywo razowe, żytnie,
grube kasze i makarony

Nabiał

mleko, ser biały chudy, mozzarella light,
kefir
sery podpuszczkowe, topione,
pleśniowe, maślanka

Jaja

gotowane na miękko, pasta jajeczna gotowane na twardo, jaja sadzone
i pozostałe smażone formy

Mięso

chude mięsa: cielęcina, indyk, kurczak
ryby: dorsz, mintaj, miruna, łosoś, pstrąg
przetwory mięsne: szynka chuda i polędwica
tłuste mięsa: wieprzowina, wołowina, kaczka
ryby: wędzone, smażone
tłuste przetwory mięsne: wędliny i wyroby wędliniarskie

Tłuszcze

masło, margaryna miękka, chuda śmietana,
olej rzepakowy, słonecznikowy, oliwka z oliwek 
śmietana wysokotłuszczowa, smalec, słonina,
boczek, margaryny twarde

Ziemniaki

gotowane, w postaci puree frytki z głębokiego oleju, frytki pieczone,
placki ziemniaczane, chipsy

Warzywa

gotowane, pieczone pod przykryciem:
marchew, pietruszka, seler, buraki,
szpinak, kalafior, dynia, pomidor, papryka,
pieczarki, cukinia, bakłażan
na surowo: zielona sałata, pomidor bez skórki
kapusta, ogórki, rzodkiewka, rzepa, szczaw, grzyby,
warzywa strączkowe (fasola, ciecierzyca, groszek, soja)

Owoce

dojrzałe bez skórki, gotowane:
jabłka, gruszki, banany
truskawki, jagody, morele
wszystkie owoce surowe i suszone,
śliwki, czereśnie, agrest, kiwi, pomarańcze, mandarynki

Cukier i
słodycze

cukier, miód, syrop klonowy, syrop z agawy,
dżemy 100%, kakao, biszkopty
słodycze sklepowe, wyroby cukiernicze

Przyprawy

ziołowe: wszystkie
wanilia, sól, cukier, erytrytol
pieprz czarny, pieprz cayenne, papryka ostra, papryka chilli 
musztarda, ketchup, chrzan, sos BBQ, 
ocet, maggi, kostki rosołowe, gotowe przyprawy

Potrawy mięsne 
i rybne

gotowane w wodzie, gotowane na parze,
pieczone pod przykryciem, w folii, w rękawie,
pulpety,
bez obsmażania, podpiekania na chrupko
smażone, grillowane, wędzone i pieczone
w tradycyjny sposób

Desery

kompoty owocowe, galaretki, kisiele,
budynie, musy.
jogurty owocowe i sałatki owocowe na ciepło
desery z orzechami, czekoladą, alkoholem

Napoje

słaba herbata, mleko, woda mineralna
niegazowana
mocna herbata, kawa naturalna, napoje alkoholowe,
napoje gazowane, czekolada, kakao

 

 

 

Polecany dietetyk: 

Bhealthy Dietetyk Hubert Wojarski - poznaj dietetyka klinicznego, który zajmuje się chorobą wrzodową.

 

 

 

Przykładowy jednodniowy jadłospis

Pobierz przykładowy jeden dzień diety, który wspomoże Cię w dążeniu do lepszego stanu zdrowia!