Wrzodziejące zapalenie jelita grubego WZJG to jednostka chorobowa należąca do tych “uporczywych”. Jeśli jako chory nie będziesz przestrzegać zaleceń lekarskich i dietetycznych to objawy choroby będą narastać. Może dojść do zaostrzenia stanu chorobowego, obowiązku włączenia leczenia sterydami, a nawet do hospitalizacji.
Spis treści
Czym jest Wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
Jakie są objawy Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
Rozpoznanie Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Leczenie Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Co robić po leczeniu Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
Dieta we Wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego - indywidualizm
Dieta we Wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego - dieta łatwostrawna
Nietolerancje pokarmowe w dietoterapii Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Jak poznać grupy produktów nietolerowanych?
Jaką dietę stosować przy nasileniu objawów Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
Jaką dietę stosować w remisji Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
Jakich produktów bezwzględnie unikać przy Wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego?
Suplementacja we Wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego
Nawodnienie we Wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - czym jest?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba należąca do nieswoistych chorób zapalnych jelit. Proces zapalny obejmuje błonę śluzową i podśluzową jelita grubego.
WZJG to choroba przewlekła. U znacznej większości chorych będzie występowało różnicowanie na łagodny przebieg choroby - remisję i stan zaostrzenia.
WZJG to także choroba autoimmunologiczna, a czynniki wywołujące autoagresję to antygeny pokarmowe i drobnoustroje. Dokładny antygen nie jest znany.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - jakie są objawy?
Najczęściej występującym objawem WZJG (colitis ulcerosa) jest śluzowa lub krwista biegunka. Wizyty w toalecie są częste (nawet do 10x dziennie w okresie mniej restrykcyjnej diety np. Święta Bożego Narodzenia) co może prowadzić do dodatkowego objawu, którym jest pieczenie w odbycie.
Poza tym obserwuje się ból brzucha, gorączkę, osłabienie i objawy niedożywienia z powodu zmniejszonego apetytu. W niektórych przypadkach (zwłaszcza u osób starszych) występują zaparcia.
Około połowa chorych z colitis ulcerosa ma łagodne objawy. Gdy stosowane są zalecenia lekarskie i przestrzegana jest dieta, to objawy choroby mogą być całkowicie niezauważalne. W trakcie odejścia od zaleceń dietetycznych mogą występować biegunki i lekkie krwawienia.
Nieco ponad 30% chorych boryka się z średnią aktywnością choroby. Typowe objawy to kilka krwistych i/lub śluzowych stolców dziennie. Do tego występują bóle brzucha, podwyższona temperatura i osłabienie.
Pozostała grupa chorych (około 20%) jest obarczona ciężkim przebiegiem choroby - oddaje ponad 6 krwistych i/lub śluzowych stolców o luźnej konsystencji na dzień. Występują: osłabienie, radykalny spadek masy ciała, znaczne osłabienie, wysoka temperatura, zwiększona częstotliwość rytmu serca, anemia i wzdęcia brzucha.
Zależnie od tego, do której grupy osób chorych się należy należy wprowadzić stosowne leczenie farmakologiczne i dietetyczne. Czytaj dalej!
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - jak zdiagnozować?
W przypadku zaobserwowania objawów tożsamych z WZJG należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Dalsza diagnostyka jest wymagana.
W przypadku skierowania do dalszej diagnozy należy przygotować się do ostatecznego rozpoznania. Badanie, które na to pozwala to endoskopia jelita grubego z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - jak leczyć?
Co w przypadku potwierdzenia diagnozy?
Podstawą leczenia WZJG jest odpowiednia farmakologia!
Obecnie dostępnych jest dużo sposobów leczenia farmakologicznego WZJG. Wyróżnia się leczenie:
- Łagodnych i średnich rzutów choroby za pomocą mesalazyny i sulfasalazyny. Leki dostępne są w tabletkach, ale także w innych postaciach np. wlewki i czopki.
- Umiarkowanych stanów chorobowych z wykorzystaniem sterydów np. prednizonu. Szacuje się, że 3 tygodnie terapii przynosi pożądane rezultaty.
- Osób hospitalizowanych dożylnie stosując metyloprednizolon (steryd).
- Pewnych przypadków klinicznych gdy stosowanie glikokortykosteroidów jest niewskazane - stosuje się wtedy leki immunosupresyjne np. azatioprynę lub merkaptopurynę
- Ciężkich postaci choroby wykorzystując cyklosporynę, takrolimus lub przeciwciało infliksymab.
- Radykalne u osób niereagujących na inne metody. Jest to leczenie chirurgiczne polegające na resekcji części lub całości jelita grubego.
Istotnymi elementami wspomagającymi leczenie WZJG są dieta i regulacja stresu.
Odpowiednie żywienie zwiększa szansę doprowadzenia do remisji choroby. Prawidłowe odżywienie organizmu i zmniejszenie czynników stresowych wpływają na polepszenie samopoczucia. Psychologowie od lat sugerują, że lepsze nastawienie do choroby przewlekłej, to znacznie większa szansa na łagodny jej przebieg.
Całkowite wyleczenie nie jest możliwe - tak głoszą najnowsze materiały naukowe dotyczące omawianego tematu. Możliwym jest natomiast doprowdzenie do remisji choroby, podczas której odczuwanie objawów jest znikome lub czasem niezauważalne.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - co po leczeniu?
Najważniejszym jest by nie odstawiać leków bez konsultacji z lekarzem. Nawet w remisji choroby warto stosować zalecaną farmakologię aby zapobiegać nawrotom lub przeciwdziałać nowotworom.
Należy uważać także na stosowane leki i antybiotyki. Nieodpowiednio dopasowane leczenie pozostałych stanów zapalnych może doprowadzić do zaostrzenia colitis ulcerosa. Infekcje jelita grubego, grypy żołądkowe i inne stany objawiające się wymiotami oraz biegunkami mogą przyczyniać się do zaostrzenia WZJG.
Bardzo istotnym jest również monitorowanie stanu swojego zdrowia. Okresowo (co około 2 lata) warto wykonywać kolonoskopię - zwłaszcza u chorych cierpiących na WZJG ponad 10 lat. Zaleca się także wykonywanie rutynowych badań kontrolnych np. morfologii, lipidogramu i pomiarów ciśnienia tętniczego w celu dopasowania odpowiedniej diety wspomagającej utrzymanie remisji.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - indywidualna dieta
Odpowiednio dostosowane zalecenia dietetyczne pozwalają przyspieszyć proces dążenia do remisji choroby. Stosowanie produktów i procesów obróbki termicznej dobrze tolerowanych nie będzie podrażniać ścian jelit.
Z drugiej strony natomiast - spożywanie potraw smażonych, picie alkoholu i regularne przyjmowanie np. nadmiernej ilości błonnika pokarmowego będzie przyczyniać się do nasilania objawów choroby.
Każdy chory wymaga indywidualnego podejścia - nie należy sprawdzać produktów nietolerowanych u większości i liczyć na to, że Twój przypadek jest taki sam. Każdy chory wykazuje inny stopień nietolerancji poszczególnych grup produktów. Jedna osoba obserwuje natychmiastowe zaostrzenie objawów choroby po spożyciu pieczywa zawierającego gluten, a inna dobrze będzie je tolerować i chwalić sobie pieczywo pszenne.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - dieta
Dieta, która przyczyni się do poprawy stanu zdrowia osoby chorej z colitis ulcerosa niezależnie od nietolerancji pokarmowych to dieta łatwostrawna. Powodem jest zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego i przeciwdziałanie wzdęciom. Jej założenia to:
- Jedzenie 4-6 razy dziennie mniejszych porcji.
- Unikanie smażenia, grillowania i pieczenia bez przykrycia. Wprowadzenie gotowania, gotowania na parze i pieczenia pod przykryciem.
Jaja lepiej ugotować na miękko niż usmażyć na patelni. - Produkty, które się do tego nadają należy przecierać, rozgniatać, miksować, rozgotowywać.
Tarta marchewka z jabłkiem? Super pomysł w łagodnym przebiegu choroby! - Tłuszcz warto dodawać do gotowych potraw.
Rybę lepiej skropić tłuszczem po ugotowaniu na parze niż w trakcie gotowania. - Należy stosować produkty zbożowe oczyszczone.
Chleb pszenny zamiast żytniego razowego (jeśli nie ma nietolerancji na gluten), ryż biały zamiast brązowego. - Produkty takie jak makaron należy gotować do miękkości.
Nie należy jadać produktów tego typu aldente. - Warzywa i owoce należy obierać ze skórki i poddawać obróbce termicznej.
Lepiej zrobić zupę z warzyw niż sałatkę z tych samych warzyw.
Lepiej przygotować mus z obranej, ugotowanej gruszki niż zjeść gruszkę na surowo. - Nabiał powinien być chudy.
Jeśli występuje nietolerancja laktozy należy wybierać nabiał bez laktozy. - Mięso powinno być chude gotowane na parze, w wodzie lub pieczone pod przykryciem.
Pulpety z mięsa drobiowego to mój faworyt obiadowy! - Unikanie wędzonek np. wędzonej makreli.
Zdecydowanie lepiej sprawdzi się łosoś gotowany na parze. - Ograniczyć spożycie cukru do minimum.
- Ograniczyć spożycie produktów przetworzonych takich jak gotowa pizza czy naleśniki.
- Nie przekraczanie spożycia 25g błonnika pokarmowego dziennie.
- Należy ograniczać intensywne i ostre przyprawy do minimum.
Pieprz i chilli lepiej zastąpić przyprawami ziołowymi - Napoje gorące typu kawa i herbata należy parzyć krócej niż jest to zalecane.
Polecany dietetyk:
Bhealthy Dietetyk Hubert Wojarski - poznaj dietetyka klinicznego, który specjalizuje się w dietoterapii WZJG i Ch. Leśniowskiego-Crohna.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - nietolerancje pokarmowe
Najczęściej występujące nietolerancje pokarmowe u osób z WZJG to:
- Nietolerancja laktozy
- Nietolerancja glutenu
- Nietolerancja pszenicy
- Nietolerancja jaj
Respektowanie nietolerancji pokarmowych w dietoterapii Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest bardzo ważne. Jeśli będziesz spożywać produkty, na które Twój organizm wykazuje nietolerancje, to będzie dochodzić do pogłębienia stanu zapalnego, który zapobiega przejściu w remisję choroby!
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - jak poznać nietolerancje pokarmowe?
Najlepszym wyborem jest wykonanie profesjonalnych testów na nietolerancje pokarmowe w labolatorium.
Bardziej budżetowym sposobem, który jest kontrowersyjny jest testowanie poszczególnych grup produktów we własnym zakresie czyli stosowanie metody tzw. prób i błędów. Można wykonać to bezpiecznie pod okiem dietetyka.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - dieta w zaostrzeniu WZJG
Zalecenia żywieniowe w trakcie nasilenia objawów WZJG są zależne od stanu zdrowia i apetytu. Najważniejsze jest aby w trakcie leczenia nie doprowadzać do niedożywienia. Dieta powinna być dopasowana do preferencji żywieniowych mając na uwadze ogólne zalecenia żywieniowe czyli stosowanie diety łatwostrawnej o zwiększonych restrykcjach, np.:
- Zastąpienie pieczywa pszennego pieczywem czerstwych lub sucharkami.
- Miksowanie zup.
- Spożywanie tylko rozgotowanych warzyw i kleików.
W sytuacjach gdy nie ma się zupełnie ochoty na jedzenie należy zadbać o odpowiednie nawodnienie, które zakłada także przeciwdziałanie stratom składników odżywczych podczas biegunki. Napoje z sodem, potasem, glukozą uzupełnią straty i w małym stopniu odżywią organizm do czasu powrotu apetytu.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - dieta w remisji WZJG
Zalecenia dietetyczne w trakcie remisji WZJG są zależne od faktycznego stanu zdrowia.
Osoby przechodzące chorobę łagodnie mogą pozwolić sobie na większe odstępy od diety. Osoby przechodzące chorobę umiarkowanie i ciężko powinny stosować założenia diety łatwostrawnej by zachować stan remisji.
Zarówno pierwsza jak i druga grupa osób chorych powinna posiadać wiedzę na temat żywienia w WZJG, znać swoje grupy produktow tolerowanych i nietolerowanych lub korzystać z pomocy specjalisty od żywienia specjalizującego się w dietoterapii colitis ulcerosa.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - czego bezwzględnie nie jeść?
Każdy chory powinien być świadomy tego jaka grupa produktów mu szkodzi i które z nich należy całkowicie wyeliminować.
Większość moich pacjentów nawet w remisji nie toleruje dobrze czekolady, laktozy, ogólnie - cukru białego, produktów wysokobłonnikowych, surowych owoców, alkoholu i mocno parzonych napojów gorących np. kawa czarna. Intensywne przyprawy także odpadają.
Aby zlokalizować produkty, które należy wykluczyć należy prowadzić notatki po jedzeniu zapisując swoje obserwacje.
Współpracując z dietetykiem należy informować go o produktach, które nie są dobrze tolerowane. Dobry specjalista zapisze to dokumentacji medycznej i po jakimś czasie dzięki temu wspólnie z pacjentem odnajdzie grupę składników do eliminacji.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - suplementacja
Stosowanie suplementów należy skonsultować z lekarzem prowadzącym. Jest to niezbędne aby nie wprowadzić niepotrzebnego chaosu w trakcie leczenia.
Jako dietetyk, sugerując suplementację, osobiście kontaktuję się z lekarzem swojego pacjenta i wspólnie ustalamy możliwość wprowadzenia odpowiedniej suplementacji, która wspomoże dążenie do remisji i nie będzie wprowadzać chaosu.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - nawodnienie
Nawodnienie jest szczególnie istotne gdy występują problemy z konsystencją stolca.
Przy biegunkach i częstych wizytach w toalecie dochodzi do strat składników odżywczych. Należy je uzupełnić spożywając wodę średniozmineralizowaną.
W przypadku zaparć należy zadbać szczególnie o ilość spożywanych płynów. Dobrą praktyką jest ustalanie podaży płynów na takim samym poziomie jak podaży kalorii + 500 ml. Jeśli spożywasz 1800 kcal to pij minimum 2300 ml wody.
W przypadku problemów z dostosowaniem diety do swojego stanu zdrowia zapraszam do współpracy dietetycznej. W celu ustalenia szczegółów współpracy zachęcam do kontaktu mailowego na adres biuro@bhealthydietetyk.pl. Razem ustalimy detale związane z jadłospisem, przeanalizujemy obecną sytuację zdrowotną i dopasujemy dietę do Twoich preferencji.
Polecane artykuły:
Nieprawidłowa dieta może powodować brak okresu - zapoznaj się z tym kompleksowym przewodnikiem po diecie.
Skorzystaj z pomocy dietetyka bez wychodzenia z domu - dowiedz się o plusach współpracy z dietetykiem online.
Literatura
- Baczewska-Mazurkiewicz, Dorota, and Grażyna Rydzewska. "Problemy żywieniowe pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit." Przegl Gastroenterol 6.2 (2011): 69-77.
- Ihnatowicz, Paulina, et al. "Efekty wdrożenia dietetycznego protokołu autoimmunologicznego u pacjenta z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego–analiza przypadku." Hygeia 54.1 (2019): 56-63.
- Górska, Magdalena. "Przydatność diety bezmlecznej lub ubogoresztkowej w łagodzeniu objawów jelitowych u chorych z nieswoistymi zapaleniami jelit." (2020).
- Borys-Iwanicka, Agnieszka. "DIETA W NIESWOISTYCH CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT."
- Bator, Natalia. "Spożycie błonnika a przebieg wrzodziejącego zapalenia jelita grubego." (2015).