Na chorobę Hashimoto choruje ok. 800.000 Polek i Polaków z czego ponad 90% zachorowań dotyczy kobiet. Częstość występowania Hashimoto wzrasta z wiekiem, ale choroba występuje również u osób młodych, które nagle dostrzegają najbardziej typowe objawy choroby np. ciągłe zmęczenie i przybieranie na wadze.
Aby skutecznie leczyć Hashimoto należy być pod opieką dobrego endokrynologa i dobrego dietetyka. Stosowanie leków i odpowiedniej diety prowadzi do polepszenia wyników badań, stanu zdrowia, samopoczucia i pozwala kontrolować masę ciała. Z tego artykułu dowiesz się wszystkiego na temat diety przy Hashimoto. Wszystkie informacje są potwierdzone naukowo i skupiają w sobie wieloletnie doświadczenie dietetyka klinicznego w prowadzeniu pacjentów z Hashimoto i niedoczynnością tarczycy.
Spis treści
Hashimoto - badania kontrolne i diagnostyczne
Hashimoto - produkty niezalecane
Hashimoto - czy trzeba wykluczać gluten?
Hashimoto - czy trzeba wykluczać laktozę?
Hashimoto - co to?
Hashimoto to przewlekłe zapalenie tarczycy, w którym układ odpornościowy atakuje tarczycę. W chorobie występują przeciwciała skierowane przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty-Tb).
Choroba Hashimoto często powoduje niedoczynność tarczycy, która prowadzi do zmniejszenia produkcji i działania hormonów tarczycy: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Właśnie ten element jest przyczyną zaburzeń metabolizmu i trudności z odchudzaniem.
Hashimoto nie zawsze musi prowadzić do niedoczynności tarczycy. Chorowanie przez lata lub późna diagnoza przyczyniają się do powolnego niszczenia tarczycy, zmniejszania produkcji hormonów i dopiero wtedy dochodzi do niedoczynności tarczycy.
Hashimoto - objawy
Oto najczęstsze objawy hashimoto, z którymi można radzić sobie za pomocą odpowiedniej diety:
Nadmierna masa ciała i problemy z odchudzaniem
Zmęczenie i senność
Nadmierne uczucie zimna
Zaparcia
Zaburzenia pamięci
Suchość skóry, włosów i paznokci
Zaburzenia libido i miesiączkowania, niepłodność
Objawy miejscowe:
W początkowej fazie choroby - powiększenie tarczycy
Później - tarczyca staje się coraz mniejsza, mogą pojawiać się guzki
Jeśli obserwujesz u siebie wyżej wymienione objawy, masz już diagnozę Hashimoto i przyjmujesz leki to umów się na wizytę kontrolną do endokrynologa i zadbaj o swoją dietę. Przy odpowiedniej dawce leków i odpowiedniej diecie objawy choroby powinny być niezauważalne.
Jeśli dopiero podejrzewasz u siebie Hashimoto, obserwując wyżej wymienione objawy, to umów się na wizytę do endokrynologa i na konsultację z dietetykiem. Czym szybciej zdiagnozowane Hashimoto tym mniejsze ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy i chorób współistniejących.
Hashimoto - badania kontrolne i diagnostyczne
Badania kontrolne dla osób z chorobą Hashimoto:
Podstawa - 1x w roku: Morfologia, Ferrytyna, Witamina B12
Profil tarczycowy - 1x w roku lub częściej na zalecenie lekarza: TSH, fT3, fT4, antyTPO, antyTG
Uzupełnienie diagnostyki o Insulinooporność - 1x w roku: Glukoza na czczo, Insulina na czczo
Uzupełnienie diagnostyki o Zaburzenia lipidowe - 1x w roku: Cholesterol całkowity, Cholesterol LDL, Cholesterol HDL, Triglicerydy
Uzupełnienie profilu tarczycowego - przy podejrzeniu guzków tarczycy: TRAb, USG tarczycy, Biopsja tarczycy
Badania diagnostyczne dla osób z podejrzeniem Hashimoto:
Podstawa: Morfologia
Profil tarczycowy: TSH, fT3, fT4, antyTPO, antyTG
Uzupełnienie diagnostyki o Insulinooporność: Glukoza na czczo, Insulina na czczo
Uzupełnienie diagnostyki o Zaburzenia lipidowe: Cholesterol całkowity, Cholesterol LDL, Cholesterol HDL, Triglicerydy
Uwaga! Widełki prawidłowych wyników badań TSH są zawyżone w normach laboratoryjnych. Jeśli wynik plasuje się pomiędzy "prawidłowymi wartościami" 0,35 - 4,94 µU/ml to nie oznacza to, że tarczyca pracuje prawidłowo. Poniżej przedstawiam wytyczne, którymi należy się kierować podczas samodzielnej analizy wyników:
Osoby zdrowe: TSH poniżej 2,5 µU/ml
Osoby z Hashimoto przyjmujące Euthyrox lub Letrox: TSH w granicach 1-1,5 µU/ml
Kobiety w ciąży lub planujące ciążę: TSH poniżej 2 µU/ml
Wyniki badań TSH należy każdorazowo konsultować z dobrym endokrynologiem, który kieruje się nową wiedzą naukową.
Na czas badań kontrolnych i badań diagnostycznych przy Hashimoto trzeba odstawić suplementację biotyną ponieważ może zaniżać wyniki badań TSH, fT3 i fT4. Były przypadki kiedy pacjenci otrzymywali błędną diagnozę (nadczynność tarczycy) tylko dlatego, że suplementowali biotynę w trakcie diagnostyki.
Hashimoto - leczenie
Hashimoto jest chorobą, której nie można w 100% wyleczyć. Jednocześnie istnieje sposób leczenia, który może przyczyniać się do całkowitego zaniku objawów. Tym sposobem jest przyjmowanie hormonów tarczycy w postaci leków - lewotyroksyny, która najczęściej występuje pod postacią Euthyroxu lub Letroxu. Regularne przyjmowanie leków prowadzi do normalizacji stężenia TSH, T3 i T4 i do prawidłowego działania organizmu.
Lewotyroksynę przyjmuje się codziennie o tej samej porze (rano na czczo 30 min przed śniadaniem lub wieczorem 2h po kolacji). Dawkę leku ustala lekarz mając na uwadze stopień choroby i współistniejące problemy zdrowotne.
Leczenie lewotyroksyną powinno być wspomagane odpowiednią dietą, która pomaga normalizować hormony tarczycy i zmniejszać objawy Hashimoto.
Polecane artykuły:
Dieta na trądzik - Hashimoto może występować wraz z trądzikiem. Dowiedz się jak zadbać o zdrową skórę od środka!
Mikrobiota jelitowa - czy warto o nią dbać? Jak się za nią zabrać?
Hashimoto - dieta
Głównym celem stosowania odpowiedniej diety przy Hashimoto jest zmniejszanie stanu zapalnego i zapewnienie wysokiej odżywczości diety. Szczególnie ważnymi składnikami odżywczymi są: białko, błonnik pokarmowy, jod, selen, witamina D3, żelazo, cynk, kwasy omega-3, antyoksydanty i witaminy z grupy B.
Jeśli zależy Ci na redukcji masy ciała to niezbędne okaże się również utrzymanie deficytu kalorycznego. Miej na uwadze, że Hashimoto może przyczyniać się do występowania zmniejszonych zdolności metabolicznych przez co odchudzanie może być trudniejsze niż w przypadku osób zdrowych. Jeśli przyjmujesz leki i Twoje wyniki badań są prawidłowe to tempo odchudzania powinno być takie samo jak u osób zdrowych.
Hashimoto - produkty zalecane
Produkty zalecane przy Hashimoto charakteryzują się wysoką odżywczością i dużą podażą składników opisanych wyżej (białko, błonnik pokarmowy, jod, selen, witamina D3, żelazo, cynk, kwasy omega-3, antyoksydanty, witaminy z grupy B). Są to również produkty pozytywnie wpływające na produkcję hormonów tarczycy i przysadki mózgowej. Te produkty mogą poprawiać odporność i zapobiegać infekcjom, przez co łatwiej pozostać w rutynie dietetycznej.
Pełnoziarniste produkty zbożowe i zboża wysokobłonnikowe: chleb razowy, makaron ciemny, ryż basmati, kasza gryczana, ziemniaki pieczone, tortilla pełnoziarnista
Warzywa ogółem: buraki, rukola, szpinak, sałata, papryka, pomidor, ogórek, rzodkiewka, brokuł, kalafior
Owoce ogółem: maliny, truskawki, borówki, jagody, jabłka, gruszki, pomarańcze, mandarynki, cytryna, limonka, awokado
Ryby tłuste: łosoś, pstrąg, makrela, śledź
Ryby chude: dorsz, mintaj, miruna, owoce morza
Mięso chude: filet drobiowy, polędwica wołowa, schab wieprzowy, wątróbka (mięso czerwone należy ograniczać do 500g tygodniowo)
Nabiał chudy: twarożek, mozzarella, jogurt naturalny w kubeczku, jogurt naturalny pitny, kefir, skyr, serek do smarowania pieczywa
- Jaja kurze
Orzechy: brazylijskie, włoskie, nerkowce, migdały, pistacje
Nasiona i pestki: słonecznik, dynia, siemię lniane, chia
Kiszonki: ogórki kiszone, kapusta kiszona, kimchi, itd.
Grzyby i pieczarki
Warzywa strączkowe: fasola, ciecierzyca (także hummus), soczewica, groszek
Oleje roślinne: oliwa z oliwek, olej rzepakowy
Przyprawy i zioła: curry, kurkuma, imbir, cynamon, bazylia, oregano, rozmaryn, itd.
Hashimoto - produkty niezalecane
Produkty niezalecane przy Hashimoto wykazują czynnik prozapalny, zaburzają wchłanianie ważnych składników odżywczych lub zaburzają wchłanianie leków. Niektóre produkty są niezalecane tylko jednak w konkretnych sytuacjach lub w konkretnym czasie. Koniecznie zapoznaj się zasadami niezalecanych produktów zanim wykluczysz pogrubione produkty.
Produkty wolotwórcze zmniejszają wchłanianie jodu z pożywienia: kapusta, kalafior, brokuł, brukselka, rzepa, brukiew, kalarepa. Ważne jest natomiast, że ugotowanie produktów wolotwórczych w wodzie zmniejsza właściwości wolotwórcze aż o 30%. Oznacza to, że rozsądne ilości np. brokuła należą do grupy zalecanej. Rozsądna ilość brokuła to mniej niż 500g dziennie.
Soja hamuje aktywność peroksydazy tarczycowej (TPO) i wpływa na zmniejszenie przyswajania jodu, żelaza, cynku z pożywienia: tofu, granulat sojowy, kotlety sojowe. Ważne jest żeby ograniczać produkty sojowe w okolicach przyjmowania lewotyroksyny (odczekanie 4h jest wystarczające). Oznacza to, że na posiłek obiadowy spożycie produktu sojowego wydaje się być rozsądne i bezpieczne.
Produkty o wysokim indeksie glikemicznym są prozapalne: jasne pieczywo, biały ryż, biały makaron, kasza kuskus, ziemniaki gotowane podane na ciepło, bułki jasne. Dodatkowo osoby z Hashimoto mają większe prawdopodobieństwo występowania zaburzeń gospodarki węglodowanowej np. Insulinooporności więc dieta przeciwcukrzycowa wydaje się być świetną profilaktyką. Gdyby tak odpowiedzieć na pytanie "Czego definitywnie nie jeść przy Hashimoto?" to najbliższe prawdzie byłyby produkty z wysokim ineksem glikemicznym.
Produkty wysokoprzetworzone są prozapalne: fastfoody, słodycze, słone przekąski. Ważne jest jednak zachowanie rozsądku we wprowadzaniu lepszych nawyków żywieniowych. Jeśli do tej pory słodycze gościły na Twoim stole każdego dnia to nie warto wykluczać ich do zera z dnia na dzień. Zamiast tego należy je powoli ograniczać. W ten sposób gwarantuje się skuteczność wprowadzania nowych nawyków żywieniowych.
Tłuszcz zwierzęcy jest prozapalny: tłuste mięso, tłusty nabiał, masło. W niektórych przypadkach może się okazać, że tłuszcz zwierzęcy będzie częścią dietoterapii innej jednostki chorobowej np. Anemii lub Niedożywienia. W takich wypadakch trzeba skonsultować się z dietetykiem klinicznym.
Polecany dietetyk:
Bhealthy Dietetyk Hubert Wojarski - poznaj dietetyka klinicznego, który zajmuje się pacjentami z Hashimoto.
Hashimoto - nawodnienie
Na codzień wybieraj wodę, herbatę i kawę. Herbata i kawa mogą ograniczać wchłanianie niektórych składników odżywczych z jedzenia (np. żelaza) więc do posiłku decyduj się na wodę, a pomiędzy posiłkami bez obaw pij herbatę i kawę bez dodatku cukru. Odczekanie 1h od posiłku wystarczy aby kawa i herbata nie zaburzyły wchłaniania składników odżywczych z jedzenia.
Hashimoto - czy trzeba wykluczać gluten?
Wykluczenie glutenu dotyczy tylko 3 grup ludzi:
Osoby z celiakią
Osoby z alergią na pszenicę
Osoby z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten
Jeśli wraz z Hashimoto nie występuje u Ciebie żaden z wyżej wymienionych czynników to możesz bezpiecznie spożywać gluten. Jednocześnie nie musisz obawiać się o potencjalne niedobory pokarmowe, które mogą wynikać z diety bezglutenowej.
Hashimoto - czy trzeba wykluczać laktozę?
Wykluczenie laktozy jest bardziej rozsądne niż wykluczenie glutenu. Nietolerancja laktozy jest diagnozowana u ok. 75% osób chorych z Hashimoto. Jednocześnie laktoza nie jest tak odżywcza jak gluten więc wykluczenie tego dwucukru nie będzie wiązało się z żadnymi niedoborami pokarmowymi. Ważne jest jednak aby wykluczenie laktozy odbywało się wraz z wprowadzeniem nabiału bez laktozy lub produktów roślinnych fortyfikowanych wapniem.
Nie każdy chory z Hashimoto musi wykluczać laktozę. Jeśli po spożyciu szklanki mleka nie czujesz żadnych objawów żołądkowo-jelitowych (np. ból brzucha, wzdęcia, biegunka) to prawdopodobnie dobrze tolerujesz laktozę i jej wykluczenie nie przyniesie żadnych korzyści zdrowotnych.
Hashimoto - suplementacja
Hashimoto nie wiąże się z wprowadzeniem żadnej obowiązkowej suplementacji. Zdecydowanie więcej zależy od preferencji żywieniowych i pory roku.
Jeśli w Twojej diecie nie ma tłustych ryb (minimum 150g tygodniowo) to należy wprowadzić suplementację kwasami omega-3 w ilości od 500mg do 3000 mg dziennie.
W okresie jesienno-zimowym większość Polaków powinna suplementować witaminę D w ilości od 2000 IU do 4000 IU dziennie. Jedna z niewielu sytuacji kiedy suplementacja witaminą D jest niewskazana to obserwowanie tzw. hiperkalcemii czyli podwyższonego poziomu wapnia we krwi.
W przypadku nasilonych objawów Hashimoto i niedoczynności tarczycy lub przy jednoznacznym niedoborze jodu warto wprowadzić sól jodowaną jako zamiennik zwykłej soli kuchennej. Ten zabieg warto ówcześnie skonsultować z dietetykiem lub lekarzem.
Multiwitamina, biotyna, tabletki musujące i inne zestawy za 300 zł to zazwyczaj strata czasu i pieniędzy. To dieta ma stanowić podstawowe źródło składników odżywczych, a suplementacja służy tylko uzupełnieniu braków, których jedzenie nie jest w stanie uzupełnić.
Podsumowanie
Stosując się do zasad żywieniowych przedstawionych w tym artykule zapewnisz sobie odpowiednie odżywienie organizmu i zadbasz o obniżenie stanu zapalnego. Twoja tarczyca będzie Ci wdzięczna za każdą małą zmianę. Pamiętaj jednak o tym, że czym szybciej zadbasz o swoje zdrowie tym lepiej dla tarczycy, metabolizmu i ogólnego stanu zdrowia. Jeśli nie czujesz się pewnie z samodzielną poprawą diety to skorzystaj z pomocy dietetyka klinicznego. Tutaj przeczytasz więcej na temat współpracy dietetycznej w Bhealthy - Kliknij tutaj
Literatura
- Tuchendler, Paweł, and Zygmunt Zdrojewicz. "Dieta w chorobach tarczycy." Med Rodz 20.4 (2017): 299-303.
- Florczyk, Iwona, Marcin Florczyk, and Roman Junik. "Dieta bezglutenowa a choroba Hashimoto—obecny stan wiedzy." Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 9. No. 4. 2018.
- Pastusiak, Katarzyna, Joanna Michałowska, and Paweł Bogdański. "Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy." Varia Medica 2.2 (2018): 111-115.
- Lachowicz, Katarzyna, et al. "Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto." Kosmos 68.2 (2019): 201-214.
- Ihnatowicz, Paulina, et al. "The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto’s thyroiditis." Annals of agricultural and environmental medicine 27.2 (2020): 184-193.
- Severo, Juliana Soares, et al. "The role of zinc in thyroid hormones metabolism." International Journal for Vitamin and Nutrition Research (2019).
- Mikulska, Aniceta A., et al. "Metabolic Characteristics of Hashimoto’s Thyroiditis Patients and the Role of Microelements and Diet in the Disease Management—An Overview." International Journal of Molecular Sciences 23.12 (2022): 6580.
- Bellastella, Giuseppe, et al. "Mediterranean Diet and Thyroid: An Interesting Alliance." Nutrients 14.19 (2022): 4130.
- Gietka-Czernel, Małgorzata. "Progress in biochemical diagnosis of thyroid function." Postępy Nauk Medycznych (2007).
- Baloch Z, Carayon P, Conte-Devolx B, Demers LM, Feldt-Rasmussen U, Henry JF, LiVosli VA, Niccoli-Sire P, John R, Ruf J, Smyth PP, Spencer CA, Stockigt JR; Guidelines Committee, National Academy of Clinical Biochemistry. Laboratory medicine practice guidelines. Laboratory support for the diagnosis and monitoring of thyroid disease. Thyroid. 2003 Jan;13(1):3-126. doi: 10.1089/105072503321086962. PMID: 12625976.
- Leonard Wartofsky, Richard A Dickey, The Evidence for a Narrower Thyrotropin Reference Range Is Compelling, The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, Volume 90, Issue 9, 1 September 2005, Pages 5483–5488